Smoła koksownicza i gaz koksowniczy to główne produkty uboczne otrzymywane w procesie wysokotemperaturowego odgazowania węgli kamiennych podczas produkcji koksu. Z gazu koksowniczego wydzielany jest surowy benzol stanowiący cenny produkt handlowy, natomiast smoła koksownicza jest surowcem do otrzymywania wartościowych substancji i związków chemicznych. Podczas destylacji smoły koksowniczej w kolumnie destylacyjnej oprócz paku węglowego otrzymywane są oleje. Najważniejsze, znajdujące najszersze zastosowanie oleje węglowe to:

  • olej lekki – składem zbliżony do benzolu, zbierany do 170°C,
  • oleje średnie – karbolowy (fenolowy) oraz naftalenowy, zbierane od 170°C do 230°C,
  • oleje ciężkie – płuczkowy i acenaftenowy, zbierane od 230°C do 270°C,
  • olej antracenowy, zbierany od 270°C do 300°C.

Do absorpcji węglowodorów benzolowych z gazu koksowniczego, prowadzonej w instalacji absorpcji-wymywania węglowodorów, stosowany jest olej płuczkowy. Stanowi on jedną z frakcji otrzymywaną podczas ciągłej destylacji smoły koksowniczej, uzyskiwaną w ilości do 8% m/m. Skład ilościowy oleju płuczkowego jest zmienny, zależny od smół z których go otrzymano, a skład smół koksowniczych zależy od stosowanych w mieszance do koksowania węgli oraz od parametrów procesu koksowania. Olej płuczkowy to mieszanina wielu związków, która charakteryzuje się zakresem wrzenia od 235°C do 270°C. Można w nim wyodrębnić następujące grupy związków: zasady (metylopochodne pirydyny, aniliny, chinolina i izochinoliny), związki kwaśne – fenole (ksylenole, metylo-, etylofenole, naftole) oraz naftalen i jego pochodne, dwufenyle, indol, nitryle, związki siarkowe, a także inne, jak acenaften, tlenek dwufenylu i fluoren. Mimo zawartości wielu cennych surowców chemicznych, główne zastosowanie oleju płuczkowego to absorbent do przemysłowego oczyszczania gazów, w tym do wymywania składników benzolu surowego z gazu koksowniczego. Jednocześnie należy wspomnieć, że może on być również wykorzystywany do przygotowywania mieszanin olejów smołowych, impregnacyjnych, a także lepiszczy i syciw stosowanych w przemyśle materiałów węglowo-grafitowych, aluminiowym oraz materiałów ogniotrwałych.

Laboratoria analityczne Instytutu od wielu lat prowadzą badania właściwości fizykochemicznych produktów węglopochodnych, a także wykonują ekspertyzy dotyczące oceny parametrów i karty charakterystyki.

Zapraszamy do współpracy!

Przygotowały: Teresa Topolnicka, Edyta Misztal
Laboratorium Chemii Analitycznej, ITPE